Waarom heb je moeite met plannen?

 

Waarom plannen zo moeilijk is (en waarom dat niet jouw schuld is)

Een paar weken geleden zat ik met een student te praten die zei: “Ik wil echt beter plannen, maar ik blijf alles uitstellen. Alsof er iets in me zit dat tegenwerkt.” Dat gesprek bleef hangen, want eerlijk: bijna elke student voelt dat wel eens. Je wilt vooruit, maar er komt steeds iets tussen. Je hoofd is vol, je to-do lijst groeit en de dagen lijken voorbij te vliegen zonder dat je echt verder komt. Toch heeft dat minder met discipline te maken dan je denkt, en meer met hoe je brein werkt.

Je brein is nog in training

Het deel van je hersenen dat verantwoordelijk is voor plannen, keuzes maken en zelfbeheersing heet de prefrontale cortex. Dat is als het ware het stuur van je brein: het helpt je koers houden, prioriteiten stellen en verleidingen weerstaan. Alleen is dat stuur pas volledig ontwikkeld als je ergens in de twintig bent. Tot die tijd is het nog in training – en dat betekent dat het volkomen normaal is als plannen niet vanzelf gaat. Je brein is nog aan het leren om overzicht te houden, te schakelen tussen taken en vooruit te denken.

Dus nee, het ligt niet aan jou. Je bent niet slecht in plannen; je bent simpelweg nog aan het oefenen in zelfsturing.

Waarom je het nooit echt hebt geleerd

Denk eens terug aan je middelbare schooltijd. Je kreeg les in algebra, biologie en grammatica, maar niemand legde je uit hoe je een week indeelt, hoe je taken realistisch plant of hoe je met uitstelgedrag omgaat. En dan kom je op het hbo of de universiteit, waar je opeens alles zelf moet organiseren: colleges, deadlines, bijbaan, sport, sociale contacten.

Het is eigenlijk best vreemd dat we van studenten verwachten dat ze dit allemaal kunnen, terwijl ze er nooit begeleiding in hebben gehad.

Je brein kiest vaak de makkelijke weg

Wat vaak uitstelgedrag lijkt, is eigenlijk een brein dat te veel prikkels krijgt en niet weet waar te beginnen. Je wilt wel aan de slag, maar je brein kiest onbewust voor de korte-termijnbeloning – even scrollen, even rust – in plaats van de lange-termijnbeloning van een afgeronde taak. Dat noemen onderzoekers de present bias, en het is iets waar iedereen mee te maken heeft.

Door dat te begrijpen, kun je milder naar jezelf kijken. Het betekent niet dat je ongemotiveerd bent, maar dat je hersenen nog leren om prioriteiten te stellen.

Plannen is geen talent

Plannen is geen talent dat sommige mensen gewoon hebben. Het is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen, net zoals sporten of muziek maken. Elke keer dat je oefent met overzicht houden, grenzen stellen of een taak in kleinere stappen verdeelt, train je letterlijk dat deel van je brein dat zorgt voor focus en zelfbeheersing.

Het is dus niet alleen een kwestie van motivatie, maar ook van training. Je leert niet alleen om beter te plannen, maar ook om beter met jezelf om te gaan als het even niet lukt.

Leer jezelf sturen

De kunst is om jezelf niet te veroordelen, maar te leren bijsturen. Even stilstaan, terugkijken en nadenken over wat je nodig hebt om verder te kunnen. Dat is zelfsturing – en dat kun je leren, stap voor stap.

Als je begrijpt dat het normaal is dat plannen lastig is, wordt het ineens een stuk lichter. Je hoeft niet meer te vechten tegen jezelf, maar kunt werken mét jezelf. En dat is misschien wel de mooiste vorm van groei die er is.

Wil je meer weten over hoe je brein werkt en waarom plannen soms zo’n uitdaging is? Lees de onderzoeken hieronder en ontdek wat er echt in je hoofd gebeurt als je probeert structuur te vinden.

Bronvermelding
Spikman, J. (2017). Zelfregulatie en adaptatie: Over de prefrontale cortex en hersenschade. Neuropraxis. Geraadpleegd op 11 november 2025, van https://www.tvnp.nl/scripts/shared/artikel_pdf.php?id=NP-12-3-02